42’nin 42. Yılında

Soru: Yaşam, evren ve her şeyin anlamı nedir? Cevap: 42!

Douglas Adams’ın kült bilim kurgu serisi Otostopçunun Galaksi Rehberi’nin yayınlanışının 42. yılındayız. Serinin aynı adı taşıyan ilk kitabı İngiltere’de Ekim 1979’da yayınlanmış – bazı kaynaklara göre 12 Ekim! Yazarın ya da kitabın adını daha önce duymamış olan (mutsuz azınlık) bu yıldönümüne bir anlam veremeyebilir! Ancak bilenler bilir, 42 sayısının bu kitap açısından önemi büyük!

İleri bir uygarlığa ait Derin Düşünce (Deep Thought) adlı bilgisayar, kendisine sorulan o ünlü sorunun cevabını uzun bir çalışmadan sonra açıklar. Soru: Yaşam, evren ve her şeyin anlamı nedir? Cevap: 42! Cevabın bu denli “sıkıştırılmış” olması onu anlamlandırmak için yeterli olmadığından yeni bir çalışma başlatılır. 42’nin ne demeye geldiğini tespit etmek! Bunun için yeni bir bilgisayar inşa edilmesi gerekir. Bu bilgisayar, dünya gezegenidir! Yani yapay zekâ ile uğraşan akademisyenlerden önce bir bilim kurgu yazarı dünyanın bir bilgisayar olabileceğini öne sürmüştür!

Kırk iki yıldır 42 sayısının gizemi, bu dünyada da çözülmeye çalışılıyor. Douglas Adams neden “42” dedi de başka bir sayı demedi? Sanki hangisi olduğundan bağımsız böyle bir sorunun cevabının bir “sayı” olması mantıklıymış gibi! Cevap neden “şiir”, “müzik” ya da “aşk” değil mesela? Ayrı bir konu! Ancak bilim kurgu severler o günden beri 42’yi araştırıyor. Tabii algıda süreklilik misali, arayınca bir şeyler bulunuyor da.

Mesela daha ortada “kilometre” diye bir uzunluk birimi yokken Pheidippides’in M.Ö. 490’da Marathon şehrinden Atina’ya savaşı kazandıklarını bildirmek için koşarak katettiği mesafe 42 kilometre (ve küsur). Ya da Gutenberg’in matbaada bastığı ilk inciller 42 satırlık (yani her sayfada 42 satır var).

İkili (binary) ya da on üçlü sistemle ilgili olabilir mi? İkili sistemde 42 sayısı 101010 olarak yazılır. Şık bir görüntü! Hatta bu nedenle 10 Ekim 2010 yılında pek çok “Rehber” fanatiği partiler düzenledi. On üçlü sistem? O da Lewis Carroll’un Alice Harikalar Diyarı’nda kitabına bir atıf. “Altı kere dokuz kaç eder? 54! Hayır 42! Nasıl? On üçlü sayı sisteminde!”

Başka örnekler de var. Eski Mısır’da ölüler 42 hâkimin önünde 42 günahtan hiçbirini işlemediklerini beyan etmeleri gerekir; cennete girmeden önce! MÖ 127 ile MS 842 arasında Tibet’i 42 hükümdar yönetmiştir ve bunların sonuncusunun (Langdarma) hükümdarlığı tarihten de anlaşılacağı üzere 9. yüzyılın 42. yılında sona ermiştir.

Bir ile yüz arasındaki her bir sayıyı, herhangi üç sayının küplerinin toplamı olarak yazabilirsiniz. Bu yüz sayı içinde formüle uyduğu ispat edilen son sayı 42 olmuştur (Bkz. Dijitalem Madde 592 – 06 Aralık 2019, HBT Sayı 193).

Doğal olarak Douglas Adams’a defalarca sordular. Neden 42? 42’nin özel bir anlamı var mı diye? O da tipik bir İngiliz olarak, bu sayıyı rastgele seçtiğini ve hiçbir özel anlamının olmadığını ifade ederek, sis perdesini kaldırmadı; işi meraklıların hayal gücüne bıraktı. Yolunuz Londra’ya düşer de Karl Marks’ın mezarını ziyaret etmek isterseniz, sola dönmeden önce sol koldaki minik mezar taşlarına dikkat edin. Kenarına kalemler bırakılmış olanı 2001 yılında sadece 49 yaşındayken vefat eden Douglas Adams’a aittir!

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 291 21.10.2021)

Popüler Etiketler