Birleşik Yapay Zeka

Yüzlerce binlerce genel yapay zekalar, on yıl içinde birleşik bir süper zekaya dönüşebilir!

Toplumsal zekâ kavramı daha ziyade bir metafor. Toplumların da bir zekâsı olduğundan bahsedilebilir belki ama bu, insandaki zekanın binlerce-milyonlarca misli daha geniş kapasiteli versiyonu anlamına gelmez! Yapay zekanın “genel” denilen seviyeye ulaşıp da “insan gibi” işler hale gelmesi her ne kadar dramatik bir toplumsal dönüşüme neden olacaksa da sonraki olası üçüncü aşama “zekâ” olgusunun bireyselden toplumsala geçmesinin bir başka adı olarak değerlendirilebilir.

Bazı uzmanlar, yapay zekanın üç evresinden bahsederken ikinci evre olan genel yapay zekâ seviyesi bile ulaşılması arzu edilen-beklenen-talep edilen bir düzey olup olmadığı tartışmaları devam etmektedir. İnsanlık gerçekten de kendisi gibi muhakeme yeteneğine sahip, doğaya-dünyaya hükmetme haklarını “paylaşacağı” bir başka “canlı türü”nü geliştirmek istiyor mu? Öyle bir rakip ki ipin ucunu biraz kaçırsan, insanlığı da kontrol altına alma potansiyeline sahip! Aynı uzmanların üçüncü evre dediği, süper yapay zekâ buna işaret ediyor.

Gerek konu zenginliği (genişlik) gerekse de bu konuların her birinde detay zenginliği (derinlik) boyutlarından insan seviyesine ulaşacak bir yapay zekâ modelinin, eğer bu iki boyutlu seviyeye ulaşabilirse, yerinde de durmayacağından ve daha da gelişeceğinden korkuluyor! Marks ile Engels’in Komünist Manifesto’daki seslenişine işçiler değil belki ama yapay zekâ cevap verebilir. Birleşebilirler! Süper yapay zekayı oluşturmak üzere!

Aslında biyolojik evrimde bu tür bir çok-boyutluluğa geçişten bahsedildiği biliniyor. Tek hücrelilerden çok hücrelilere geçiş aslında bir tür “birleşme”! “Kendi” olma halini daha Büyük Bir içinde eritmeye feda eden bir evrilme! Öyle bir evrimsel sıçrama ki yaşamı bugün bilinen haliyle müthiş zengin bir düzeye ulaştırmış.

Benzer bir durumun, çok daha karmaşık bir zekâ modeline sahip yapay zekanın evriminde de gerçekleşmemesi için hiçbir sebep yok! İnsan-gibi düzeyine ulaşmış yapay zekalar, bir adım daha ileri gidip, kolayca birleşik yapay zekâ halini alabilirler! İnsan-gibi genel yapay zekâ seviyesine gelecek 70-100 sene içinde ulaşılabileceğini öngören uzmanlara göre bundan sonrası için fazladan bir on yıl yeterli olacaktır. Yüzlerce binlerce genel yapay zekalar, on yıl içinde birleşik bir süper zekaya dönüşebilir!

Bu aşamada iki kritik soru gündeme getirilebilir. İlki, daha önce de belirtildiği gibi, insanlık “makine”nin bu düzeye ulaşmasını gerçekten istiyor mu? İkincisi ise genel seviyeye ulaşmış yapay zekalar, birleşik bir yapay zekanın parçası olmayı “kabul eder” mi?

İnsanlık makinenin hangi düzeye gelmesini isteme konusunda herhangi bir uzlaşıya varabilmiş değil. Bir kısım bilim insanı “makinesin sen makine kal” nakaratını baz alarak, böyle bir zekâ seviyesine yükseltmeyi gerekli görmemekte. Bu görüş günümüzün standart kapitalist bakış açısını da yansıtmaktadır. İnsanlık yapay zekayı, işleri daha verimli ve daha ucuza yapsın diye istiyor. Tıpkı öteki bütün makineleri, genelde teknolojiyi, istediği gibi. Ama teknoloji kimi zaman pek de arzu edilen yönde gelişmiyor. İnsanlık uzaya gitmek isterken bilgisayarı icat etti! Şimdi sorun şundan dolayı da karmaşıklaşıyor: Artık bu kararı sadece insan vermeyecek! Gün geçtikçe güçlenen “makine” de gün gelecek; karar verme sürecine ortak olacak! Peki tüm bu dönüşüm süreci; insan ile tanrı ontolojik birlikteliğini analiz etmede bir simülasyon olarak kullanılabilir mi?

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 295 18.11.2021)