Dijital Helva
Şu anlamsız bilgisayar oyunları, evrensel baz ücreti finanse edebilir mi?
Mobil uygulama dükkanları sayısız oyunla dolu. Pek çoğu ücretsiz. Oynaması kolay! Örneğin iki basamaklı sayılarla dört işlem yapmasını bilen birisi saatlerce bu oyunları oynayabilir. Ya da çok basit sebep-sonuç ilişkisi kurabilen birisi.
Ancak bu oyunlar gelecekte başka bir amaçla kullanılabilir. Önce iki farklı olguyu daha resme dahil etmek gerekiyor. Dijital helvayı yapabilmek için. Bunlardan birisi evrensel baz ücreti. Diğeri ise Orson Scott Card’ın Ender’in Oyunu kitabındaki fiziksel-dijital dünya bağlantısı. Card’ın edebi icadı o denli harika ki dijital helvanın asıl formülünü ona özgülemek daha doğru olacaktır. Buradaki ise farklı bir amaç için kullanılmak üzere geliştirmiş varyasyon!
Robotların gündelik angarya işlere koşulması orta vadede insan gücünü âtıl hale getirecek. Önce mavi yakalı denilen, kol gücü ile çalışanları. Daha sonra da gökdelenlerdeki, ofislerdeki masaların arkasına saklanan beyaz yakalıları. Gerek devletler gerekse de çokuluslu şirketler bu âtıl işgücü ile ne yapılabileceğini uzun zamandır, belli etmemeye çalışarak, sorgulamakta. Su üstüne çıkan-çıkmasına izin verilen bir çözüm evrensel baz ücret. Yani bireye, sadece o ülkenin vatandaşı olduğu için, ülke yönetimi tarafından asgari bir ücret ödenmesi. Herhangi bir işte çalışmasına gerek olmadan. Sıkıntı şu ki bunun finansmanının nasıl sağlanabileceği konusunda parlak bir fikir üretebilmiş ülke yok! Öte yandan bazı ülkelerde bireyler böyle bir modele karşı çıkabiliyor (en son İsviçre benzer bir önerinin yasalaşmasını halk oylaması ile reddetti).
Reddetmeyecek ülkeler için bu finansman nasıl sağlanabilir? Bilgisayar oyunları bir çözüm olabilir mi? Kişi mobil telefonu ya da tablet cihazı ile oyun oynarken, onun performansına göre hareket edecek robotlar-robotumsular sahada fiziksel olarak tam da o işleri yapıyor olabilir. Bir başka deyişle bireylerin dijital dünyada oynadığı oyunlar gerçek dünyada angarya işleri yapmada (kılavuz olarak) kullanılabilir.
Buna benzer bir senaryo Suretler filminde de gözlenmişti. Ancak burada evrensel baz ücret ya da insanın çalışmaması gibi bir durum söz konusu değildi. Daha ziyade gündelik hayatın getirdiği olası risklerden insan bedenini uzak tutmak için geliştirilmiş bir hümanoid kullanımı söz konusuydu.
Tek bir parmak hareketi ile mısır tarlasını eken, yine benzer bir hareketle ürünleri toplayan, satan bir oyuncu farkında olmadan ve fizikseldeki kadar yoğun çalışmadan benzer işleri yapabilir.
Bu model dijital ikiz olgusunun bir başka uygulaması olarak da değerlendirilebilir. Dijital ikiz kavramında malum karmaşık fiziksel yapının dijital ikizi yaratılır ve yıpranma, problem tespit etme süreçlerinde dijital ikiz (bir tür ayna gibi) analiz edilir.
Burada anılan dijital helva modelinde ise fiziksel ikiz (insan), dijital ikizine neyi ne zaman nasıl yapması gerektiğini öğretiyor olacak. Ayrıca bu etkileşim senkron olmak zorunda da değil. İnsan boş zamanlarında oturup yapılması gereken işleri yapar. Zamanı geldiğinde o yaptıkları dijital ikizine (robot işgücüne) talimat ya da kullanım kılavuzu olarak aktarılabilir. Birkaç denemeden sonra insanın konumu “danışmanlık” seviyesine de geçebilir. Malum, robotun “kas öğremesi” insana göre muazzamdır!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 327 30.06.2022)
