Dijital Köprü

Metaverse “ful-otomatik” sanal yaşama geçişte köprü mü?

Metaverse teknolojisine “yüklenmeye çalışılan” misyon fiziksel yaşamdan sanal yaşama geçişte köprü vazifesi görmek mi? Dünya Ekonomik Forumu’nun web sitesinde yayınlanan ve İngiltere’de yapılan akademik bir araştırmaya göre metaverse beş farklı alanda verimli sonuçlar üretmek üzere kullanılabilir. Bunlar sosyal yaşam, eğitim, iş, eğlence ve sağlık.

Her alandaki olası metaverse uygulamalarının ortak bazı özellikleri var. Örneğin engelli bireylerin maruz kaldığı fiziksel sorunların ortadan kaldırılması gibi, coğrafik bölge ya da yaş gruplarına bağlı hizmet ulaştıramama problemlerinin çözülmesi gibi. Temel varsayım ise doğal olarak şu: Bireyin fiziksel hareketliliğinin gereksiz hale getirilmesi. Onun yerine sanal hareketliliğinin artması. Zaten metaverse modelinin özünde yatan şey de bu değil mi? Evden çıkmadan üç boyutlu (sanal) bir hayat sürmek!

Bu temel üzerine inşa edilecek “sanal mobilite”nin pratik uygulamalarına bakıldığında ortaya nasıl bir tablo çıkacak? Örneğin sağlık. Hasta bir kişi evden dışarı çıkmadan, sanal gerçeklik gözlüğünü takarak metaverse’teki hastaneye erişecek ve orada etkileşim kuracağı hemşire ve doktorlar aracılığıyla derdine deva arayacak. Daha doğru bir ifadeyle hemşire ve doktorların yönetimindeki avatar-hemşireler ya da avatar-doktorlar aracılığıyla.

Bir süre sonra birey için etkileşim kurduğu o avatar zamazingosunun ardında onu yönetenin-yönlendirenin bir insan mı yoksa (örneğin) bir yapay zekâ mı olduğu farkı ortadan kalkacak. Bu da sağlık sisteminde insan-doktorların yerini diji-doktorların alma sürecinde olası toplumsal muhalefeti asgariye indirecek. Hatta toplumun bu avatar-doktorların bir kısmının ya da tamamının yapay zekâ tarafından yönetilir hale gelip gelmediğini bilme imkânı bile ortadan kalkacak.

Bugün bir firmanın çağrı merkezi arandığında olasılıkla “şu an tüm temsilcilerimiz diğer müşterilerinize hizmet vermektedir; lütfen bekleyiniz” gibisinden bir uyarı mesajı çıkmakta ve aranan neredeyse-sonsuz beklemeye alınmakta. Ama o “tüm temsilcilerimiz” ifadesinin kaç kişiye tekabül ettiği söylenmemekte. Belki de sadece üç kişi! Benzer şekilde hastaneler yüzlerce yapay zekâ destekli diji-doktoru görevlendirebilir. Her uzmanlık alanı için de örneğin bir insan doktoru, ihtiyaten bordrosunda tutmaya devam edebilir. Metaverse’teki hastaneye “gidip” insan-doktor tarafından muayene edilmeyi talep edecek eski-kafa hastalar için! Yoksa diji-doktorlara amirlik yapsın diye değil!

Benzer durum diğer alanlar için de düşünülebilir. Önce metaverse’te hizmet veren ve insan-öğretmenler tarafından yönlendirilen avatar-öğretmenler. Bir sonraki aşamada diji-öğretmenler. Önce metaverse’te hizmet veren devlet dairesinde insan-memurlar tarafından yönetilen avatar-memurlar. Bir sonraki aşamada diji-memurlar! Bir başka “sarı öküzü vermeyecektik” hikayesi yani!

Tabii “bunun nesi kötü?” diye de sorulabilir. Belki de kötü bir yanı yoktur. Belki de milyon tane hasta teşhisi ile eğitilmiş diji-doktor insan-doktordan, hiç sinirlenmeden sabırla öğretmeye devam eden diji-öğretmenler insan-öğretmenlerden daha iyi gelecektir insanlığa. Yeter ki bu süreçler vahşi kapitalist paradigmaya kurban edilmesin. Tüm bunları yapma nedeni hasta insanlara en iyi teşhisi koyup tedavi uygulayan, cahil insanı sabırla eğiten doktorlara-öğretmenlere sahip olmak olsun!

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 337 15.09.2022)

Popüler Etiketler