Dijital Yediemin Dönemi
Ethereum blokzinciri PoW’dan PoS modeline geçti.
Geçen hafta kripto dünyası için bir dönüm noktası oldu. Bitcoinden sonra en büyük blokzinciri olan Etherum PoW modelinden PoS modeline geçiş yaptı. Bu geçiş bünyesinde karmaşık bir teknolojik değişim olmasının ötesinde anlamlar da barındırıyor. Öncelikle bazı temel bilgiler:
Kripto dünyasının ilk blokzinciri olan Bitcoin mimarisindeki işlem mutabakatları şiirsel bir geribildirim modelini baz alarak tasarlanmış. İki dijital cüzdan arasındaki Bitcoin transfer işlemini, kriptolayarak dijital deftere kaydetmeyi sağlayan sistem aynı zamanda piyasaya yeni Bitcoin çıkmasını da sağlayan sistem! Bu sürecin popüler adı “madencilik”. Kripto madenciliğinin işlemleri kriptolamak için yaptığı çalışmanın adı da PoW (Proof of Work – İş Kanıtı). Yapının avantajı her gün yapılan binlerce işlemin güvenli bir şekilde blokzinciri denilen dijital deftere kaydedilmesini sağlamak. Dezavantajı ise yaptığı iş gereği aşırı elektrik tüketiyor olması.
PoS (Proof of Stake – Hisse Kanıtı) mimarisinde de yine “işlem mutabakatı” süreci var. Ancak model kripto madenciliğine gerek duymuyor. Onun yerine dijital yedieminler var. Onlar hangi işlemlerin mutabakatına onay verirlerse o işlemler blokzincirine kaydediliyor. Bu yedieminlerin yetkilerini kötüye kullanmalarını engelleyen şey ise bu yetkiye sahip olmak için teminat vermiş olmaları. Yani onay verdikleri bir işlem şaibeli çıkarsa ceplerindeki kriptodan olma riskleri var. Yediemin olma nedenleri ise işlem komisyonlarını almak.
PoW modelinde milyonlarca kere tekrar etmeyi gerektiren matematiksel işlem yapma süreci PoS modelinde basit bir onaylama haline indirilmiş durumda. Hal böyle olunca PoS mimarisinin, PoW mimarisinin harcadığı elektrik ile kıyaslandığında % 99’un üstünde bir enerji tasarrufu sağlayacağı söyleniyor. Yani PoW ile 100 birimlik elektrik kullanılarak yapılan işlem PoS ile 1 birimlik elektrik tüketimi ile gerçekleştiriliyor olacak. İklim krizi ile boğuşan dünya için büyük, kripto madenciliği ile uğraşan bireyler ve dijital çiftlikler içinse çok daha büyük bir adım! Çünkü PoS modelinde madenciye gerek yok!
Etherum, Mainnet denen ve 15 Eylül’e dek PoW modeli ile çalışan ana Etherum blokzincirine alternatif, PoS modeli ile çalışan müstakil bir blokzincirini Aralık 2020’de çalıştırmaya başlamıştı. Bunun adı Beacon Chain idi. 15 Eylül 2022’de gerçekleştirilen ve “merge” yani “birleşme” adı verilen işlem sonucunda da Mainnet’te kuruluşundan bugüne dek PoW modeliyle inşa edilen tüm kayıtlar Beacon Chain’e taşındı. Böylece hem birleşmeden sonraki tüm Etherum işlemlerinin PoS ile yapılması sağlanmış oldu hem de o gün itibariyle dijital cüzdanında Ethereum kripto parası olanların herhangi bir maddi kayba uğraması engellenmiş oldu. Bir başka deyişle Etherum blokzincirinde kripto yatırımı olanların herhangi bir şey yapmasına gerek yok. Bir bankanın bankacılık sisteminin değişmesi gibi bir şey. Hesaplarda herhangi bir bakiye değişikliğine neden olmayan. Merge yani birleşme denmesinin nedeni de eski blokzinciri (Mainnet) ile yenisinin (Beacon Chain) bir anlamda birleşmesi.
Ethereum dünyasının büyük bir kısmı bu birleşme sürecini destekliyor. Ancak madenciler PoW modelinde direnç gösterme eğiliminde. Bu da kripto dünyasının deyimiyle çatallanma (fork) gerektiren bir durum. İnat mı edecekler, dirençleri kırılacak mı bir süre sonra anlaşılacaktır.
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 338 22.09.2022)
