Kovid-19 Galipleri

Bugün yeni bir paradigma kolay yetişmiyor!

Malum kriz demek fırsat demek. Kimisi krizi fırsata tesadüfen çeviriyor kimisi oturup kafa patlatıp zaman-para ve emek harcayarak. Kovid-19 pandemisinin geçen dört beş aylık döneminin de kuşkusuz en büyük galibi video konferans imkanı sunan firmaları. Bunların başında da Zoom geliyor. Zoom firması, bu pazara her ne kadar en son girenlerden olsa da, Mayıs ayı itibariyle dünyanın en büyük havayollarının toplamından daha büyük bir pazar değerine ulaştı. Her ne kadar kimileri güvenli olmadığı bahane gösterip bu finansal başarıyı görmezden gelmeye çalışsa da. Peki başka hangi sektörler-firmalar benzer fırsatı yakaladı ve krizi fırsata çevirdi?

Bu sürecin esasen bir diğer galibi bireysel müşterilere hizmet veren e-ticaret siteleri oldu. İnsanlar eve kapandıkça, her şeyi evden yapmak zorunda kaldıkça, satın almaları gereken pek çok malı internet üzerinden sipariş verdiler. Gıda, temizlik gibi zaruri gereksinimlerden giyim-kuşama, kitap-dergi-gazeteden elektronik eşyaya dek pek çok alanda tam bir e-ticaret çılgınlığı yaşanmakta dense yalan olmaz.

Bununla birlikte parlayan iki yan hizmet alanı da bu malların adreslere taşınması-teslim edilmesiyle ilgili. Yani kargo ve kurye firmaları. Kurye firmaları anlık hazır yemek türü siparişleri dakika bazında adrese teslim ederken, kargo firmaları özellikle şehir içi ve şehirler arası mal taşıma konusunda başlarını kaşıyacak zaman bulamadılar. Bu süreçte hizmet kalitelerinde kayıplar da yaşayan olmadı değil. Kendi teslimatını kendisi yapan kimi firmalar semt veya il-ilçe bazında dört-beş güne varan teslimat süresi kalitesizliğine inmek zorunda kaldı. Kimi kargo şirketleri ise bazı adreslere ya kargo kabulünü kabul etmemeye ya da bir kaç gün gecikmekli teslimat yapmaya başladı. Öte yandan sistemi suistimal eden örnekler de yaşanmadı değil. Örneğin kimi kargo şirketleri yoğunluktan teslimata çıkaramadıkları malları, zaman kazanmak için, sanki adrese gitmiş de alıcıyı adreste bulamamış gibi işledi. Belli ki herkesin evden çalıştığı bir dönemde alıcının adreste bulunamamasının nasıl mümkün olabileceği pek sorgulanmadı.

Internet erişimi aslında bu sürecin olmazsa olmazının kendisi olduğunu kolaylıkla gösterdi. O nedenle gerek mobil gerekse de kablo üzerinden internet erişimi sağlayan servis sağlayıcı firmalar bu süreçte önemli bir fırsat elde etmiş oldular. 5G efsaneleri dünyanın pek çok yerinde aslında internet erişiminin ücretsiz reklamını yapmanın ötesine geçmedi. Artık herkesin kafasına şu kazındı. Bu tür bir süreçte başarılı olmanın önemli kriterlerinden birisi de hızlı bir internet erişimine sahip olmak.

Uzun vadede resim nasıl dönüşecek? Bazı kazananlar geri çekilip, yerini eskinin galiplerine bırakacak mı? Turizm, seyahat gibi kısa dönemin zorulunlu mağlupleri aradaki farkı kapatabilecek, eski güzel günlerine dönebilecekler mi? Bir başka deyişle “bugün yeni bir paradigma kolay yetişmiyor!” Eskisinin en güçlüleri kaybettiklerini geri kazanmak, yeni paradigmayı, yeni normali geldiği deliğe geri göndermek istiyor. Düne kadar gölgede kalan yeni fırsatlar ise kazandıklarını kaybetmemek üzere didinip duruyor. Sonuç? Her şey değişecek ve bu normal gelecek! Tıpkı 11 Eylül’den sonra olduğu gibi.

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 221 19.06.2020)