Kriptoparaların Kriptosu
Kriptopara konsepti klasik borsalardaki gibi günlük al-sat işlemleri yapılsın diye icat edilmedi.
Şu dünyada kötü bir deneyim yaşamadan yeni şeyleri öğrenmek mümkün değil mi? Son örnek kriptopara yolsuzlukları. Popüler haber başlıkları sağ olsun, iki milyar doları duyan kriptopara dünyasını da tanımış oldu! Öncelikle belirtmek gerekir ki giden dijital tosuncuğun cebinde o kadar kriptopara olup olmadığı kesin değil. Belki onda biri.
Kriptopara borsaları ile ilgili bazı temel hususları bilmekte fayda var. Kriptopara alım-satım işlemleri borsa (“exchange”) denilen bir web sitesi aracılığıyla yapılabiliyor. Buraya para mevcut banka sisteminden transfer ediliyor. Altı çizilmesi gereken ilk nokta bu. Bankacılık sisteminde para kişinin hesabından bu tür bir web sitesi işleten firmanın hesabına yapılıyor. Yani para daha o ilk adımda bireyden çıkıp, firmaya geçmiş oluyor. Buna karşılık firma, web sitesi üzerinde açılan dijital hesaba “kaydi olarak” aynı miktarda bir meblağı kaydediyor. Böylece hesap sahibi birey bu meblağı kullanarak tanımlı kriptoparalardan birisini alabiliyor ya da daha önce almış olduklarını satabiliyor.
Bu da ikinci kritik nokta. Alım-satım işlemlerinde kasa web sitesinin sahibi olduğu firma. Yani birey kriptoparayı o şirketten satın alıyor ya da o şirkete satıyor. Bu işlemin geçerli olabilmesi için ilgili blokzinciri mutabakat işleminden geçmesi gerekiyor. Eğer şirket bu süreçte hile yapmazsa, global olarak o blokzinciri üzerinde belirli miktarda kriptopara şirketin dijital cüzdanından bireyin web sitesinde kayıtlı dijital cüzdanına transfer edilmiş oluyor. Burada şirket, blokzincirinde mutabakat işleminin hızını bahane ederek, kriptoparanın kendisi için daha avantajlı bir pariteye gelmesini bekleyip işlemi blokzincirine ondan sonra gönderebilir. Bu aşamada şirket daha vahim bir şey de yapabilir. İşlemi blokzincirine hiç göndermez, ama göndermiş gibi bireyin hesabına ilgili miktarda kriptopara (varmış gibi) kayıt atabilir. Bu da üçüncü kritik nokta.
Gerek işlemin blokzincirine kayıt edildiğini teyit etmek gerekse de şirketin hortumla(n)masına ya da dışarıdan bir hacker saldırısına karşı kriptoparayı korumanın şimdilik en güvenilir yolu web sitesindeki cüzdanda (buna sıcak cüzdan denir) duran kriptoparaları mobil bir müstakil cüzdana indirmek. Soğuk cüzdan denilen bu dijital cüzdan flaş-bellek görünümlü bir cihazdır. Para verilerek satın alınır.
Soğuk cüzdana indirilen kriptoparalarla ilgili dikkat edilmesi gereken iki nokta var. Birincisi günlük al-sat işlemleri doğrudan bu cüzdan üzerinden gerçekleştirilemez. Bunun için ilgili kriptoparanın yeniden web sitesindeki sıcak cüzdana yüklenmesi gerekir. İkincisi de soğuk cüzdanı şifreleriyle birlikte fiziksel olarak kaybetmemek-çaldırmamak gerekliliğidir. Şifreler unutulursa, cüzdan fiziksel olarak kaybedilirse, kriptoparalar da onunla birlikte uçar gider.
Son olarak. Kriptopara borsalarında alım-satımı yapılan kriptoparalar belirlidir; her borsada her kriptopara işlemi yapılmaz. Bazı borsalar iki yönlü olarak banka para transferine kapalıdır. İşlemlerden komisyon alınır. Kriptopara konsepti klasik borsalardaki gibi günlük al-sat işlemleri yapılsın diye icat edilmedi. Kriptopara konseptini yıkmak isteyenler işi bu şekilde sulandırarak mevcut global ekonomik sistemin devam etmesini temin etmek istiyor. Bu genç tosuncuklarla kolay para kazanmak isteyenler de figüran olarak kullanılıyor!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 267 06.05.2021)
