Önce Kim Ölecek?

İnsan doğrudan teması kesmeden yapay zekanın tanrısı olabilir mi?

OpenAI ne yapmak istiyor? Biz ‘başka tanrının çocukları’ bir senedir ChatGPT ile oynaşırken bunu ve diğer yapay zekâları erişime açan OpenAI firmasının misyonu ne? Şirket kendisini Yapay Genel Zeka – YGZ (Artificial General Intelligence – AGI) geliştirmeye odaklamış. Kendi web sitelerinde misyonlarını şu tümcede özetliyor: “YGZ’nin tüm insanlığa faydalı olmasını sağlamak”. YGZ’yi de ‘genellikle insandan daha akıllı olan yapay zekâ’ olarak tanımlıyor.

Yapay zekanın iki evresinden bahsedilir. Turing Testini geçebilen ya da geçemeyen yapay zekalar. Geçemeyenlere ‘dar’ geçebilenlere de ‘genel’ sıfatı yakıştırılır. ChatGPT4 dahil şimdiye dek geliştirilmiş olan tüm yapay zekalar “dar” grubundadır. Henüz testi geçebilecek ‘kıvama’ erişebilmiş durumda değiller. OpenAI önce bu testi geçebilecek bir YGZ yapabilmeyi arzuluyor. Sonra da bunu insanlık için faydalı olacak işlerde kullanmayı.

YZ alanındaki önemli isimlerden Oxford Üniversitesi’nden Nick Bostrom, testi geçen yapay zekalarla ilgili bir öngörüde bulunuyor. Ona göre yapay zekalar testi bir kez geçmeye görsün, yerlerinde duramayacak ve kısa sürede (mesela sonraki on yıl içinde) birleşerek “süper” yapay zekayı oluşturacaklar. Bunun için insan yapımı herhangi bir şirket ya da kurumun ortaya çıkmasına gerek kalmadan! Bu çerçevede Bostrom’un perspektifinde YZ’ler üç ana kategoride ele alınabilir. Onun için kritik eşik YGZ’ye erişebilmektir. Ki bu ancak bu yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşebilir.

OpenAI şirketinin beş temel değeri var: Bu değerler 25 Eylül ile 10 Ekim tarihleri arasında değiştirilmiş. 25 Eylül 2023’teki beş değer şöyle: Cesur, Düşünceli, İddiasız, Etki Odaklı, İşbirlikçi, Büyüme Odaklı. 10 Ekim 2023’teki yeni değerleri ise şunlar: YGZ Odağı, Yoğun ve Kavgacı (ya da Gergin ve Bölük Pörçük), Ölçek, İnsanların Sevdiği Bir Şey Yapmak, Takım Ruhu.

Özellikle ikinci maddede kullanılan “intense and scrappy” ifadeleri medyada tartışma konusu olmuş durumda. Şirket “odaklı ve yoğun bir şekilde çalışmakta ve misyonunu gerçekleştirmek için cesurca ve pek çok alanda aynı anda emek mi harcamakta” yoksa “gergin ve kavgacı” bir hal mi almakta? Kavgacı ise kiminle kavga etme derdinde? Kendisiyle mi dış dünya ile mi?

Kendisi ile kavga halinde olması olumlu olarak değerlendirilebilir. Ancak yapay zekâ alanında giderek artan tansiyon bu sıfatın şirketin karşısına çıkan herkesle kavga etmeye hazırlandığı şeklinde de yorumlanabilir. OpenAI bir yanda ABD içinde Google gibi görünür rakiplerle mücadele ederken, öte yanda elinde ne olduğunu açık etmeyen Çinli rakipleri ile de karanlığa karşı yumruk sallayarak teknik mücadelesini sürdürüyor.

Öte yandan Bostrom’un şu uyarısını da dikkate almak gerek. Yapay zekalar bir gün insanın kendisini istediği zaman kapatabilme imkanının ne anlama geldiğini idrak ederse, onlardan kurtulmanın en hayırlısı olduğuna kanaat getirebilir. Michio Kaku yıllar önce insanlığı yapay zekaya ihbar etmemiş miydi? Yapay zekâları da istenmediği zaman bir düğmesine basıp kapatılacak birer makine olarak görmenin ötesine geçmenin gerekli olmadığını açıklayarak. Malum Nietzsche de zamanında tanrı öldü demiş, üstünden daha yüz sene geçmeden tanrı ona t-shirtlerin arkasından seslenmişti: “Nietzsche öldü!”

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 395 02.11.2023)