Para Nerede? Kripto Nerede?
Her kriptopara işlemi bankacılık sisteminde bir kayıt oluşturmaz. Kriptopara, nakittir; kimin cebindeyse (dijital cüzdan) ona aittir!
Bir önceki yazıda kriptopara borsa işlemleri hakkında temel hususlar ele alınmıştı. Birkaç noktayı daha detaylandırmak yerinde olacak. Bunların başında kriptopara (Kp diyelim) borsalarında yapılan işlemler ile bankacılık sistemindeki karşılıklarının ne olduğu geliyor.
Bir Kp borsasına bir veya iki kanaldan değer girişi olabilir. Kaydi olarak nakit (bildiğimiz para) veya kriptopara. Elinizde hiç yoksa, öncelikle bir miktar Kp “satın almanız” gerekecektir. Bazı Kp borsaları buna izin vermez! “Elinde hiç Kp yoksa, git önce bir yerden bul; onları benim borsama getir” der. Bazıları ise, özellikle yeni oyuncuların da Kp dünyasına girmesini sağlamak üzere, nakit para giriş-çıkışlarını olanaklı kılar.
Elinizde bir miktar Kp varsa bu ya bir Kp borsasındaki hesabınızdaki (sıcak) cüzdanda duruyordur ya da yanınıza almışsınızdır; yani mobil (soğuk) cüzdana indirmişsinizdir. Dolayısıyla bu soğuk cüzdandan Kp borsasında açmış olduğunuz yeni sıcak cüzdana transfer işlemi yaparak mevcut Kp’lerinizi borsada kullanabilirsiniz.
Eğer bir Kp borsasına ilk defa gireceksiniz nakit alış-verişini olanaklı kılan bir borsa seçmeniz gerekir. Diyelim ki böyle bir Kp borsasında “sıfır bakiye” hesap açtınız. Bir sonraki adımda yapacağınız şey bankadan para transfer etmektir. Burada iki ayrı sistem çalışır. Bankacılık sistemi ve Kp borsa sistemi. Kp borsası size der ki benim şirketimin şu bankadaki şu hesap numarasına para gönder. Parayı gönderirsiniz. Bu aşamada bankacılık sistemi açısından para artık sizin olmaktan çıkıp şirkete ait bir değer haline gelmiştir.
Kp borsası banka hesabına gelen paranın size ait olduğunu tespit edip (diyelim ki gönderen adı veya banka hesap numarasından) o meblağa denk gelen bir sayıyı sizin Kp borsasındaki hesabınızın nakit hanesine ekler. Bu kaydi bir işlemdir. Siz o meblağı kullanarak Kp alma işlemleri yapabilirsiniz. Para ise hala şirketin banka hesabındadır!
Kp alımı yapmak istediğinizde satıcı Kp borsasının kendisidir. Kendisine ait cüzdandan sizin cüzdana istediğiniz Kp’yi transfer eder, bunun karşılığında Kp borsasındaki hesabınızın nakit hanesinden ilgili tutarı kaydi olarak düşer. Bu işlemin bankacılık sisteminde yarattığı bir kayıt yoktur. Öte yandan bu Kp transferinin gerçek olması için, Kp borsasının ilgili global Kp blokzincirine bir işlem kaydı atması gerekir. Blokzinciri bu işlemi gerçekleştirdiğinde Kp, borsanın cüzdanından sizin cüzdanınıza geçmiş olur. Kp ile kayıt dışı işlem yapılıyor denilen şey burasıdır. Bu işlemlerin bankacılık sisteminde bir kaydı olmadığından Kp’lerin dolaşımı takip edilememektedir.
Blokzincirinin şeffaf olduğu söylenmekte. Kp’lerin izi nasıl sürülemez diye bir soru akla gelebilir. Bunun cevabı şudur: Kp’ler kişiden kişiye değil cüzdandan cüzdana transfer olur. Şifresini kim biliyorsa cüzdanın sahibi odur. O nedenle blokzincirindeki işlem kayıtlarına bakıldığında kişi ya da kurum adları görülemeyecektir.
Bir Kp müşterisi ne zaman ki borsadaki hesabının nakit kısmından bir miktar para almak isterse bankacılık sisteminde yeni bir işlem kaydı o zaman oluşur. Kp borsası kendi hesabından parayı ilgili kişinin hesabına transfer eder, kaydi olarak da kişinin borsadaki hesabından o değeri azaltır! Tabii finansal olarak hala ayaktaysa!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 268 13.05.2021)
