Wikipedia Bitleri

İçinde yaşadığınız toplumun yanlış bilgi bombardımanıyla cahil bırakılmasını önlemek için siz de üstünüze düşeni (evinizden dışarı çıkmadan) yapabilirsiniz!

Yaklaşık üç yıl aradan sonra Wikipedia yeniden açıldı. O da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) zorlamasıyla. Süreç incelendiğinde sanki istenen de buymuş gibi geliyor. AİHM’ye gidip böyle bir karar çıkana dek geçecek süre boyunca sitenin kapalı kalmasını sağlamak! Öyleyse amaca ulaşılmış oldu. Bu açıdan irdelendiğinde hukuk sistemini yöneten mekanizmanın kendisinin hukuk olgusu ile ayne’l yakin olmadığı, onu (nedense) içselleştiremediği yorumu bile yapılabilir. Yapacağımı yapayım yanıma kar kalsın!

Site biraz incelendiğinde rahatça bulunacak istatistiklere göre yasak gelmeden önce Türkiye’den haftalık ortalama beş buçuk milyon kişi Wikipedia’ya erişiyordu. Yasakla birlikte ilk yıl bu sayı haftalık bir milyon düzeyine inmiş. Yani mutlak sıfıra ulaşılamamış. E hani yasaktı? Bu çağda en azından dijital kaynaklara mutlak yasak konulamadığı anlaşılıyor. Dijital dünya sınır tanımıyor!

Bir Türk vatandaşı ifade özgürlüğünü kullanmak üzere bir başka ülkeye gidip eylem yapsa ve bu çerçevede o ülke tüm Türk vatandaşlarına ülkeye giriş yasağı koysa bu ne kadar akla-mantığa-hukuka uygun olabilir? Olmaz! Wikipedia örneğinde yaşanan böyle bir şeydi. Bir makale gerçeği yansıtmıyor diye değerlendirilerek Wikipedia’yı oluşturan milyonlarca makaleye erişim engeli getirildi.

Öte yandan Wikipedia’nın faal ve erişilebilir olması, kapalı olmasına göre faydalı. Ancak günlük pratiğe bakıldığında cadı kazanının site açıkken de kaynadığı görülüyor. Özellikle de Türkçe içeriğin yer aldığı makaleler söz konusu olduğunda. Malum site gönüllülük üzerine kurulu bir yapıya sahip. İçerik eklemek de eklenen içeriğin kontrolü de gönüllü bireyler tarafından gerçekleştirilmekte. Örneğin Galata Kulesi sizin için çok önemliyse, onunla ilgili maddeleri takibe alabilirsiniz. İçerikte herhangi bir değişiklik söz konusu olduğunda, yapılan değişikliği inceleyip onun iptal edilmesini sağlayabilirsiniz.

Peki bu yetki amacının dışında kötüye kullanılırsa? Örneğin yapılan değişiklik doğru olduğu halde iptal edilirse? Yapacak bir şey yok! Ya inatla o doğru değişikliği tekrar tekrar yapmaya devam edeceksiniz ya da “lanet olsun” deyip pes edeceksiniz. Yani iyilerin de kötüler kadar, zamanı az olanların da zamanı çok olanlar kadar cesur ve dirayetli olması gerekiyor. Aksi durumda içerik artmıyor, gerçeği yansıtmıyor!

Wikipedia bu açıdan nitelendirildiğinde ilginç bir deneyim sunuyor. Doğru olduğunu bildiğiniz şeyi kabul ettirmek için inatla mücadele etme gereği. Dünya yuvarlıktır yazdınız ve dünyanın düz olduğuna inananlar gelip bu bilgiyi sildi. “Aman bana ne ya, ne diye uğraşacağım” deyip işin peşini bırakırsanız bir süre sonra dünyanın düz olduğuna inanların sayısının artmakta olduğunu gözleyebilirsiniz. Wikipedia bu anlamda bir tür güçlünün-dirayetlinin oyun alanı. Gerçeğin ya da doğrunun değil.

Bağnazlıkla, cahillikle mücadele edilecekse işte Wikipedia meydanı. Evinizden dışarı çıkıp, cop ya da gaz yemeden, bilgisayarınızın başından kalkmadan bu mücadeleyi gerçekleştirebilirsiniz. Hemen siz de bugün iki düzine makalenin hamiliğini üstlenebilirsiniz. Bu makalelerin içeriklerini satır satır takip edip, yalan-yanlış bilgi ile kirletilmesini engelleyebilirsiniz. Bunu yapmak için sizi alıkoyan hiçbir şey yok. İçinde yaşadığınız toplumun ilerlemesine bir fayda sağlayın. Bu işi başkasından beklemeyin. Her gün Wikipedia’ya girin, dijital bitleri ayıklayın!

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 200 24.01.2020)