Yapay Zekanın Eğitimi

Ben nasıl katkıda bulunabilirim diyenler: Karşılaştığınız her bir yalana karşı üç doğru içerik üretiniz!

Bir süredir sürekli karşıma çıkıyor. Gelecekte bir gün insanlarla yapay zekâ robotlar arasında bir dünya savaşı çıkmış. Savaşı insanlar kazanmış. İnsan ordularının komutanları savaş sonrası değerlendirme yaparken bir general “her şeyi anladım da” demiş, “bunlar savaşmaya neden kılıçla geldiler, onu anlamadım”!

Bu hayali general belli ki yapay zekanın oluşturulma sürecini bilmiyor. Ancak bu hikayecik aynı zamanda bugün “önyargı” denilen yapay zekâ sorununun altını çizmesi açısından da önem arz ediyor! Malum yapay zekalar büyük veri kümeleri baz alınarak, tam bir liberal-gerçekçi şekilde eğitilir! Araya eklenen “kırmızı çizgiler” yoktur! Ne yaşanmışsa o! İnsanı yetiştirirken bu “önyargı” olgusu “biz anamızdan-babamızdan böyle gördük” sloganı ile “kültür” adı altında meşrulaştırılıyor da iş yapay zekayı yetiştirmeye geldiğinde “önyargı” oluyor! Bir gün insanlık bu bencilliği (ya da yerelliği) de aşacaktır!

Belli ki savaşa kılıçla gelen robotların yapay zekâsı hatalı ya da eksik veri kümesi ile eğitilmiş. İnsanlık tarihinde belki de kılıçla yapılan savaşlar, tüfekle-nükleer silahla yapılan savaşlardan adet olarak çoktur ama öldürücü sonuç vermesi açısından bir atom bombası kaç kılıca bedeldir? O robotların yapay zekâsı demek ki işin bu yanını “ıskalamış”!

Günümüzde de yapay zekalar ister istemez benzer bir liberal-gerçekçi modele göre eğitilmekte. Bu yaklaşım yapay zekayı, komut-merkezli geleneksel yazılımdan ayıran temel özelliklerden! Hal böyle olunca yapay zekâ yetiştirirken onun hangi sağlıklı veri ile besleneceği önem kazanıyor! Malum birkaç aydır ChatGPT ortalığı kasıp kavuruyor. En son Microsoft firması onu Azure bulut bilişim platformuna entegre ettiğini açıkladı. Öte yandan gizli “insancı”lar hatalarını ya da eksikliklerini bulup, onu rencide etmek üzere birbirleriyle yarışa girdi bile.

ChatGPT gibi bir yapay zekanın yetişmesinde doğru-objektif dijital bilgi hazineleri ne derece kullanılabilmekte? Eldeki en büyük dijital veri kümesi internette kamuya açık olanlar. Sosyal medya dahil! Bu nahoş durumun ilksel örneğini dijital kültür Vikipedi’nin ortaya çıkış sürecinde yaşadı. İkinci dalga sosyal medya ile biti kanlanan dezenformasyon olgusuyla idrak edildi-ediliyor. Yeni halka yapay zekalar mı olacak?

ChatGPT, örneğin, daha önce Microsoft’un TAY ile yaşadığı talihsizliğe benzer bir şey yaşamasın diye, anlık geribildirimlere kapalı bir model. Yani onu kullananların verdiği geribildirimler herhangi bir filtreden geçirilmeden direkt ChatGPT’yi güncellemiyor! Ancak onun eğitim sürecinde kullanılan sağlıksız dijital besin (bilgi) kaynakları, ChatGPT’nin halihazırda hatalı ya da eksik cevaplar üretmesine neden olabiliyor! Dünya sosis şeklindedir diyenler yeterince büyük miktarda içerik üretirlerse ChatGPT bir dahaki sefere dünyanın sosis şeklinde olduğunu söyleyebilir! Savaş meydanına kılıçlarla gelen robotlar gibi!

Son on senedir gülüp geçilen, dijital dünyada-sosyal medyada üretilmekte olan yalan-yanlış içerik (dezenformayon, mezenformasyon vb.) bu sayede “değerli hale gelebilir”. O nedenle yalana yalan, yanlışa yanlış demek, doğru-nesnel içeriği pekiştirmek her zamankinden çok daha önemli! Şu da var: Yıllardır çocuklarının, gençlerinin nasıl yetiştiğini önemsemeyen toplumlar, yapay zekaların doğru yetişmesi için mi çaba harcayacak? Alan Paton’dan izinle: “Ağla, sevgili gezegenim!”

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 356 26.01.2023)