A.S.I. ve Üç Olasılık
İnsan kendisinden on bin kat daha zeki bir “şey”e hükmedebilir mi?
Genel yapay zekaya (Artificial General Intelligence, AGI) ulaşma savaşları sürerken yapay zekanın olası gelişim tablosunu yeniden anımsamakta fayda var. Böylece tüm bu furyanın ne anlama gelebileceği çok daha iyi anlaşılabilir. Büyük resmi ihmal etmek insanın deli danalar gibi oradan oraya koşturmasına, o olmuyorsa koşturup duranları izlemesine neden oluyor. Bir anlam veremeden! Anlamın kaybolması yabancılaşmayı da beraberinde getiriyor.
Yapay zeka evrimin üç temel aşamadan oluşabileceği öngörülmüştü. Dar, genel ve süper seviyeler. Dar seviye (dar yapay zeka, ANI) belli bir konuda uzmanlık sahibi olabilen ama onun dışında pek bir işe yaramayan yapay zekaya işaret eder. Son yıllarda ortaya çıkan üretken yapay zeka örnekleri dar ile genel arasındaki sınırların yeniden çizilmesine neden oldu. Üretken yapay zekaların günümüzde ulaşmış olduğu düzey bu ikisinin arasında bir yerde. Ne tam dar ne tam genel.
Genel yapay zeka, önceleri “insan gibi” yapay zekaya işaret ederdi. “İnsan gibi” bilincinde olmayı da beraberinde getirdiğinden bu “insan gibi”lik biraz esnetildi. En son SoftBank’ın yöneticisi Masayoshi Son’ın da ifadesiyle bir insandan on kat daha gelişmiş dehaya sahip bir yapay zekayı AGI olarak nitelendirmek artık hatalı olmayacak – unutmamalı henüz o düzeylere ulaşan bir yapay zeka yok!
Süreç burada da bitmiyor. Genel düzeyin de ötesine geçilirse ne olur? Geçilebilir mi? Geçilirse bu ne tür bir zeka formu olacak? Buna ne denecek? O puslu kıtaya süper-zeka ya da daha teknik tabirle yapay süper zeka (ASI) deniyor. Son’ın tanımına göre genel düzey zekada on insan gücündeyse süper düzey on bin insan gücünde olacak! Softbank gelecek on senede yapay zekayı bu düzeylere getirecek yatırımlar yapacak. OpenAI’a 33 milyar doların üstünde kaynak transfer ederek örneğin!
Bilincinde olma hali hala soru işareti. On ya da on bin misli daha zeki bir zeka formu “insan gibi” bir bilince sahip olabilir mi? Daha insandaki bilinç denilen şeyin tam olarak ne anlama geldiği keşfedilememişken bunu bir kriter olarak öne sürmek ne kadar anlamlı, tartışılır! Ancak şurası kesin: Geliştirilmekte olan bu zeka formu daha şimdiden insanın biyolojik evrim çizgisinden sapmaya başladı. Ne kadar gelişirse gelişsin nihayetinde ulaşacağı nokta “insan” olmayacak! Başka bir zeka formu ya da “canlı formu” olacak. Organik olmayan bir form!
Bilgisayar zamanında insan ne yapıyordu? Internet zamanında insan ne yapıyordu? Sosyal medya zamanında insan ne yapıyordu? Yapay zekanın emekleme zamanında insan ne yapıyor? AGI hatta ASI zamanında insan ne yapıyor olacak? Bu teknolojik kilometre taşlarından hangileri insan hayatını ne şekilde dönüştürdü? İnsan yaşamına tehdit oluşturan bir grup şey bu süreçte ortadan kalktı belki ama yerine yenileri geldi. Hiçbir teknoloji insana mutlak mutluluğu, mutlak refahı getirmedi. İnsanın hala devinmeye, çalışmaya, anlam üretmeye gereksinimi var! Üç olasılık var: Ya makine ASI dahi olsa insan hükmetmeye devam edecek. Ya ASI “tamam artık bitti” diyerek insanı kölesi yapacak. Ya da insan macerasını başka diyarlarda sürdürmek zorunda kalacak!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 483 08.08.2025)
