Dijital Samimiyet
Sosyal medya iletişimden etkileşime, yapay zeka etkileşimden samimiyete!
Sosyal medya neden ana akım medyayı tahtından indirdi? Birey-medya diyalektiğinde bunun temel sebebi şu: Ana akım medya iletişim kurmayı sağlarken sosyal medya etkileşim kurmaya olanak tanır! İletişimden etkileşime. Bu ne anlama geliyor? Medya aracılığıyla maruz kaldığı içeriğin karşısında bireyin tepkisini başkalarına da gösterebilmesi.
Gazete okurken ya da televizyon izlerken bireyin tepkileri ancak bulunduğu fiziksel mekandaki kişiler tarafından görülebilir. Ancak gerek o maruz kalınan içeriğin hazırlayıcıları gerekse de medyanın yöneticileri o tepkilerin neler olduğunu bilemez. Oysa sosyal medya bunu olanaklı kılıyor. Bir sosyal medya kullanıcısı izlediği bir video klip ya da okuduğu bir yazılı içerik ile ilgili duygu ya da düşüncelerini dünyanın geri kalanı ile aynı medya ortamı üzerinden paylaşabiliyor. O içeriği LIKE ederek, yorum yazarak, başkaları ile paylaşarak vb.
İlk yıllarında sosyal medya sahiplerinin-yöneticilerinin temel motivasyonu olabildiğince bireyi sitelere çekebilmekti. Yeni yapılmış dijital barajın su tutması gibi. Bireylerin sosyal medya sitelerine gelmedeki temel motivasyonları da yukarıda altı çizilen “etkileşim kurabilme” imkanıydı. Bugün milyarlarca insan sosyal medya sitelerine erişiyor, etkileşim kurarak kendilerinden biz bırakıyor.
Son dönemde sosyal medya siteleri ellerinin altındaki milyarlarca kullanıcının daha çok etkileşim kurması, aktif kullanıcı yaşamlarını sürdürmesi için yeni arayışlar geliştiriyor. Yapay zeka bu arayış sürecinde sosyal medya dünyasına yeni bir soluk verme potansiyeline sahip. Bırakılan izleri talip ederek etkileşim olgusunu bir başka boyuta taşıyacak bir potansiyel. Samimi bir ilişki. Böylece iletişimden etkileşime sıçrayan ilişki modeli yapay zeka ile birlikte etkileşimden samimiyete evrilmeye başlıyor.
Malum bu sürecin popüler kültürdeki ikonik simgesi HER adlı film. Önemli günlerde sevdiklerine gönderecekleri kutlama mesajlarını yazma özürlü bireylere hizmet vermek amacıyla kurulmuş şirkette çalışan bir “metin yazarı”, bilgisayarına yeni bir işletim sistemi kurar. Ses ile komut verilebilen bir sistem. Yazar bu sesin sahibi şeye aşık olur!
Etkileşim evresinde sosyal medyada icat edilen dijital atom bombası post-truth (gerçek-ötesi, doğru-ötesi) olmuştu. Yani yalanın “benim doğrum” adı altında yeniden piyasaya sürülmesi. Böylece dezenformasyon-mezenformasyon pandemisi tüm dijital dünyaya yayıldı. Etkileri hala ve artarak devam ediyor.
Doğrunun ve onunla birlikte iyinin ağır hasar almasından sonra, yapay zekanın samimiyete-duygusallığa sızacak olması benzer bir dijital salgının da ortaya çıkmasına neden olacak gibi. Bu kez linçe maruz kalacak olgu belki de güzellik-estetik olacak.
Modern birey doğruyu yanlıştan ayırt edebilmek için bilişsel kapasitesini geliştirmek ve kullanmak zorunda(ydı). Post-truth bu süreci sekteye uğrattı. Zaten zorlanan birey aldığı dijital uyuşturucularla kolay ama sahte yola saptı. Artık mücadele etmesine, kendisini geliştirmesine gerek yok. Ama artık doğru da yok! Duygusal ilişkilerde çok daha zorlanan birey dijital samimi duygudaşlık sayesinde bu problemin de üstesinden gelebilir. Artık seviyor mu sevmiyor mu diye papatya falı bakmaya gerek yok! Herkes seni seviyor. En güzel sensin. En muhteşem sensin. En çekici sensin. En yakışıklı sensin. Milyonlarca YZ yalan söylüyor olamaz!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 477 27.06.2025)
