Beta Kuşağı

Eskiden “dijital göçmen/dijital yerli” idi. Şimdi “yapay göçmen/yapay yerli” mi?

Kuşakları karpuz keser gibi ikiye bölen ve geride kalanları “dijital göçmen”, yenileri ise “dijital yerli” diye tanımlayan batılı bakış açısının kılıcı sağlam bir tanımdan oluşuyordu: “Bilgisayar, cep telefonu ve internetin içine doğmuş olmak”. Böylece bu üç teknolojinin olmadığı zamanları bilmeyenler dijital yerli, bilenler ise dijital göçmen kuşakları oluşturdu.

Dijital göçmen kuşaklara ekleme-çıkarma yapmak olanaksız. Çünkü devirleri 1980 sonunda bitti. Sessiz kuşak, boomer ve X kuşakları dijital göçmenler. Doğum yılları açısından bakılırsa 1928 ile 1980 arasında doğanlar.

1981’den sonra doğanlar yakın zamana dek üç kuşakta ele alınıyordu. Şimdi onlara bir dördüncüsü eklenmek üzere. Dijital yerlileri oluşturan bu üç kuşak sırasıyla Y Kuşağı, Z Kuşağı ve Alfa Kuşağı. Bu kuşakların hangi yıllar arasında doğanların tanımladığı konusunda ise dijital göçmen kuşaklarda olduğu gibi bir fikir birliği yok. Çoğunlukla on beş yıllık periyodlara göre yapılmış kategorizasyon tercih ediliyor. Buna göre Y kuşağını 1981-1996, Z Kuşağını 1997-2012, Alfa Kuşağını da 2013-2028 arasında doğanlar oluşturuyor. Bir başka gruplamaya göre ise Z kuşağı 1997-2009, Alfa kuşağı ise 2010-2024 arasında doğanlar. Bu gruplama baz alındığında 2025 yılında doğanlar yeni bir kuşağı oluşturacak: Beta Kuşağı.

Beta kuşağının başlangıç yılının 2025 mi 2029 mu olacağı gelecek yıllarda daha netlik kazanacaktır. Ancak halihazırda bir hususun şimdiden netlik kazandığını ifade etmek abartı olmaz. Beta ile birlikte yepyeni bir kuşak grubu başlıyor. Bu grubu artık “dijital yerli” kategorisinin dördüncü kuşağı olarak tanımlamak yeterli olmayacaktır. Beta kuşağı belki de dijital yerlileri tanımlayan o üç temel teknolojiden olan bilgisayarı kullanmayacak bile. Tabletler ve cep telefonları varken!

Peki ikinci bir kılıç darbesi söz konusu olabilir mi? 2025 ya da 2029 yılını başlangıç alıp, öncesinde doğanlara kısaca “dijital” denirse (onlar da kendi aralarında göçmen ve yerli olarak ikiye ayrılır), sonrasında doğanlara ne denebilir? “Yapay” kulağa nasıl geliyor?

Belki de Beta Kuşağı ile başlayacak seriye “Yapay Kuşaklar” adı verilebilir. Tanım olarak da “yapay zekanın olmadığı zamanları bilmeyenler” ifadesi kullanılabilir. Böylece yapay zekanın olmadığı zamanları da bilenler “dijital” bilmeyenler ise “yapay” kuşakları oluşturur. Dijital göçmen-dijital yerli kırılımı anlamını yitirir. Onun yerini yapay göçmen-yapay yerli alır. Yapay zekayı kullanmak zorunda bırakılanlar ile yapay zekanın içine doğanlar!

İster on dört yaşında bir öğrenci, ister yirmi dört yaşında bir beyaz yakalı ister seksen dört yaşında bir emekli. Bugün herkes ChatGPT ile başlayan fırtınayla bir yerlere doğru savruluyor. Kimisi bu devinimin farkında olarak kendisine en uygun pozisyonu belirlemeye çalışıyor; yapay zekayı gündelik yaşamına entegre etmeye çalışıyor. Kimisi ise televizyondan ya da Netflix’ten bir korku filmi izler gibi paralize olmuş yapay zeka hakkındaki gelişmeleri izliyor. Kimisi acaba bu beni de yok eder mi diye endişelenirken, kimisi beni değil diğerlerini yok edecek aymazlığında! Yapay zeka insanlığı yok eder mi bilinmez ama pek çok işi ortadan kaldıracak. Onu kullanacak insanlar aracılığıyla. Z ve Alfalar elini kana bulayacak, Betalar için yolu temizleyecek gibi görünüyor.

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 456 17.01.2025)