Enis Batur 46 Yaşında!
Enis Batur’un “diji”si, Milan Kundera’nın “diji”sini döver!
Selçuk Altun (mu) ilk yazmıştı. Sabahattin Kudret Aksal, Enis Batur’a “Artık deneme’yi bıraksın, yazmaya başlasın” diye haber göndermiş bir keresinde. Altun’un 2000’lerin başındaki bir tespitine göre Enis Batur (EB) “otuz senede doksan kitap” kotarmıştır. Ben bu sayının günümüzde iki yüzü geçtiğini rahatlıkla iddia ederim (elimde belgeler var). Neden nicelik? Çünkü yapay zekâ zamanı.
Geçtiğimiz günlerde Fransa devletinin desteği ile geliştirilen BLOOM isimli yapay zekâ platformunun bu alanda demokratikleşmeye katkı sağlayacağı yönünde haberler çıktı. BLOOM da OpenAI’in GPT-3’ü ya da Google’un LaMDA’sı gibi bir LLM; yani large language model (geniş dil modeli). Bir başka deyişle bu platformlarda yazı ile, metin ile ilgili şeyler yapmak mümkün. Örneğin bir metin (şiir, roman, vb.) yazdırmak ya da yazılı bir metni yorumlatmak!
LLM dünyasının en popüler ismi olan GPT-3 “Korkuyor musun, insan?” başlığıyla yazmış olduğu makalesiyle adını duyurmuştu ilk. Geçtiğimiz günlerde ise kendisi hakkında yazmış olduğu bir akademik makale ile gündeme geldi.
BLOOM’un ise iki temel ayırt edici özelliği var. Birincisi kullanımının ön-başvurusuz (ve ücretsiz) olması. İkincisi ise İngilizce dili dışındaki dillerde de çalışabiliyor olması. Yapay zekâ alanındaki demokratikleşme derken kast edilen de bu. Dünyanın her yerindeki bireyler, kurum ya da kuruluşlar (bir LLM kullanmayı biliyorlarsa), BLOOM’a erişip, onun yapay zekâ kapasitesinden istifade edebilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki bir LLM ortamının zekâ gücü ile ilgili en kritik şey olan parametre sayısı açısından BLOOM 176 milyar ile GPT-3’ü (175 milyar) geçmiş durumda.
Tüm bunlardan edebiyata, Enis Bey’e ne? Cevap basit. Ne kadar çok eser, o kadar çok veri. Ne kadar çok veri, o kadar yetkin yapay zekâ destekli (diji)eser. Wikipedia’ya göre örneğin Milan Kundera’nın sağdan sola, yukarıdan aşağıya toplasanız otuz eseri var. Otuz eserle eğitilmiş bir LLM mi “iyi” bir diji-Milan Kundera eseri üretirdi? Yoksa iki yüz eserle eğitilmiş bir BLOOM mu “iyi” bir diji-Enis Batur eseri? Kundera’yı bilmem ama bu tür çalışmalar Enis Bey gibi merak virüsü yutmuş edebiyatçıların kendileri için de ilginç gelecektir. Bir sonraki ziyaretimde koltuğumun altında BLOOM’un yazdığı bir diji-Enis Batur metni olsa… Olasılıkla Enis Bey’i “Ben bunu ne zaman yazmıştım acaba?” diye düşündürebilir.
EB müptelalarının ittifakla kabul edecekleri bir gerçek varsa o da Enis Bey’in yeterli miktarda kitabının basılmıyor olmasıdır. Yeterince yazdığı konusunda şüphemiz yok. Ancak yayın dünyasının yavaşlığı bizim için sıkıntı yaratmakta. Şahsen benim için ideal periyod haftada bir EB kitabının yayınlanmasıdır. Tümce aralarında verdiği mesajlardan biliyoruz ki “wip” (work-in-progress, “yapım aşamasında”) olan pek çok eseri var ve bunların olgunlaşıp gün yüzüne çıkmasında BLOOM gibi bir asistan oldukça işe yarayabilir.
Haziran doğumlu Enis Bey’in 46 değil de daha yaşlı olduğu iddia edilecektir. 46’yı az bulanlar için daha yüksek bir yaş da öne sürebilirim. 1,000,110! Yazıyla bir milyon yüz on! Merhum Aksal’ın kelime oyununa karşılık tekno-oyun: Malum “insanlar I0’a ayrılır; ikili sistemi bilenler ve bilmeyenler!” 46’nın gizemini çözmeyi ise bilgisayarcılara ve matematikçilere havale ediyorum! Ayrıca unutmamalı; Enis Batur öncelikle bir şairdir!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 331 04.08.2022)

