Z(arif) Kuşak
Z Kuşağı hayatı internetten kendi kendine öğreniyor!
Ölümsüz Z Kuşağı z(arif) mi? Öyleyse bu nereden geliyor? Malum Z Kuşağı dijital imkanları, Y Kuşağı’ndan çok daha ileri düzeyde içselleştirerek yetişti-yetişiyor. Dijital kuşakların ilk halkasını oluşturan Y Kuşağı da dijitalin içine doğmuştu ancak onun yetişme sürecinin ne kadar pürüzlü olduğu, şimdi Z Kuşağı’na bakınca, daha net anlaşılıyor. Her gelen dijital kuşak bir öncekinden daha rafine, daha z(arif) çıkıyor.
Yeni nesillerin yetişmesinde etken faktörlerin ne olduğu sorusu da dijital kuşaklar ile birlikte muğlaklık kazanıyor. Y Kuşağı ile başlayan süreç Z Kuşağı’nda iyice belirginleşti. Bireyin yetişmesinde şahsi deneyimleri ve akranları, aileyi-okulu geride bırakıyor. Bir başka açıdan bakıldığında ise dijital toplumun fiziksel toplumu gölgelediği gözleniyor. Yetişmekte olan bireyler hayatı internetten kendi kendilerine öğreniyor. Z Kuşağı’nın arifliği de zarifliği de biraz buradan geliyor.
Bellidir ki kendi kendini yetiştirme süreci bazı açılardan hamlığı, olmamışlığı da beraberinde getirir. Özellikle de geriye kalanların tek bir tornadan çıkmış olduğu topluluklarda. Z Kuşağı örneğinde ise topluluğun çoğunluğu öyle olduğundan hamlık ya da olmamışlık göze batmıyor. Ta ki eski bir göz bakıp, Z Kuşağı için norm olan bazı hususları “hatalı” olarak işaretleyene-tespit edene kadar.
Y Kuşağı ile başlayan norm çatışması Z Kuşağı’nda daha da güçlendi. Ancak Y’den Z’ye geçiş sürecinde Z Kuşağı’nın işine yarayacak bir gelişme de gözlendi. Arkalarındaki sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik destek sistemlerinde insanın rolü. Y Kuşağı yetişirken insan hala önemli bir faktördü. Otuz yaşına dek eğitimini tamamlama, iş hayatına atılma, arzularını gerçekleştirme gibi temel süreçleri henüz tamamlamamış bir Y Kuşağı için ebeveyn desteği zaruriydi. Ancak şimdi bu süreçler çeşitli vesilelerle insandan makineye-sürece-dijitale-kriptoya geçiyor. Z Kuşağının anne-baba veya okul-toplum-devlet gibi bir bağımlılığı yok. Kendi kendisini yetiştirmekte olan Z Kuşağı, zamanını dilediği gibi harcama konusunda kendi kendisine lojistik destek verecek imkanları da icat ediyor. Z Kuşağının arifliği de zarifliği de biraz buradan geliyor.
Z Kuşağı’nın yükünü hafifleten bir başka gelişme de birikmiş olan toplumsal-global sorunlara nasıl çözüm getireceği ile ilgili. Z’ye dek temel varsayım, bu sorunları fiziksel dünyanın bir mensubu olarak orada çözmeye çalışmaktı. Z ile birlikte ilk defa bir alternatif olgunlaşmaya başladı. Z Kuşağı, mutlu bir şekilde dijital bir evrende (metaverse) yaşamayı düşünebilir. Kendisini bir köye atıp, asgari fiziksel gereksinimlerini kendi kendine karşılayarak bedenini bir yere park eder ve zamanının geri kalan kısmını dijital evrende geçirebilir. Fizikselde Niğde’nin bir köyünde isimsiz bir vatandaştır. Dijitalde tüm dünyanın tanıdığı bir fenomen olabilir. Z Kuşağının arifliği de zarifliği de biraz buradan gelmektedir.
Öteki her şeyde olduğu gibi bu ve benzeri boyutları bir kenara bırakıldı ve Z Kuşağı da siyasi bir malzeme haline getirildi. Erken ya da zamanında yapılacak seçimlerde Z Kuşağı’nı kazanmak-oy almak. Z Kuşağı’nı 21. yüzyılın tipik insanı olarak görmeyi başaramayacaklarsa hiç uğraşmasınlar. İşin daha kolayı var. Dışarıdan seçmen ithal et, kurtul!
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi; “Dijital Kültür” Köşesi (Sayı 318 28.04.2022)
